Jak dobrać wentylator ex do lakierni, by zwiększyć bezpieczeństwo?

Jak wentylator ex zmniejsza ryzyko wybuchu w lakierni?

Wentylator ex utrzymuje stężenie oparów poniżej granic wybuchowości i ogranicza źródła zapłonu dzięki budowie przeciwwybuchowej.
W lakierni powstają mieszaniny par rozpuszczalników oraz czasem pyłów farb proszkowych. Wentylator ex, certyfikowany do pracy w atmosferach wybuchowych, wymusza stały przepływ i usuwa zanieczyszczone powietrze z rejonu emisji. Konstrukcja przeciwwybuchowa ogranicza iskrzenie i nagrzewanie elementów. Zabezpieczenia powierzchniowe i elektryczne, odpowiednie luzy, uziemienie oraz antystatyczne elementy sprawiają, że urządzenie nie staje się źródłem zapłonu. W efekcie maleje prawdopodobieństwo zapłonu i wybuchu, a stanowisko pracy jest stabilniejsze.

Jak dobrać klasę ATEX i oznaczenie temperatury T dla urządzenia?

Dopasuj kategorię urządzenia do strefy zagrożenia w obiekcie oraz wybierz klasę T niższą od temperatury zapłonu mieszanin obecnych w lakierni.
Klasyfikację stref określa właściciel zakładu na podstawie oceny ryzyka. W lakierniach z oparami rozpuszczalników najczęściej występują strefy gazowe 1 lub 2. W malarniach proszkowych pojawiają się strefy pyłowe 21 lub 22. Odpowiednie kategorie urządzeń to zwykle:

• II 2G dla strefy 1 gazowej lub II 3G dla strefy 2 gazowej,
• II 2D dla strefy 21 pyłowej lub II 3D dla strefy 22 pyłowej.

Zwróć uwagę na grupę wybuchowości mieszanin. Dla wielu rozpuszczalników wystarcza IIA lub IIB, ale tam, gdzie pojawia się wodór, potrzebne jest IIB+H2.
Dobór klasy temperatury T opieraj na najniższej temperaturze zapłonu obecnych par lub pyłów. W praktyce w lakierniach często wybiera się T3 lub T4, o ile wymagania procesu nie wskazują inaczej. Przykładowe znakowanie dla gazów: II 2G Ex db eb h IIB+H2 T4 Gb. Dla pyłów będzie to odpowiednio 2D Ex tb IIIC z klasą T dla pyłów.

Jak obliczyć wydajność wentylatora przeciwwybuchowego dla odciągu?

Wyznacz wymagany przepływ z prędkości wychwytu lub wymian powietrza, dodaj zapas i dobierz wentylator do całkowitego sprężu instalacji.
Skuteczny odciąg zaczyna się od określenia źródła emisji i geometrii stanowiska. Dla kabiny lub otworu nawiewno‑wywiewnego przyjmij docelową prędkość przepływu na froncie i policz strumień objętości:

• Q = v × A, gdzie v to prędkość na płaszczyźnie otworu, a A to pole powierzchni,
• zastosuj współczynnik nierównomierności przepływu, na przykład 1,2–1,5.

W malarniach często sprawdza się prędkość czołowa rzędu 0,3–0,5 m/s. Dla lokalnych odciągów stanowiskowych prędkość wychwytu bywa większa. Zawsze uwzględnij wymagania producenta kabiny oraz przepisy.
Oprócz przepływu trzeba policzyć całkowity spręż. Zsumuj straty ciśnienia na filtrach, przewodach, kształtkach, tłumikach i wyrzucie. Następnie dobierz wentylator ex, którego punkt pracy leży na krzywej Q‑p przy założonym sprężu. Wybierz model z rezerwą przepływu na zabrudzenie filtrów i sezonowe wahania warunków.

Jak wybrać typ: dachowy, ścienny czy kanałowy wentylator ex?

Wybierz wariant zgodnie z układem hali i trasą kanałów, tak aby skrócić ciągi i bezpiecznie wyrzucać powietrze.
Każdy typ ma swoje zalety w kontekście bezpieczeństwa i serwisu:

• Dachowy. Ułatwia pionowy wyrzut i rozcieńczenie powyżej dachu. Zmniejsza ryzyko recyrkulacji oparów przy elewacjach. Wymaga zachowania odległości od czerpni i stref pracy na dachu.
• Ścienny. Prosty montaż i krótkie kanały. Dobrze sprawdza się przy odciągach stanowiskowych. Warto stosować kierownice strumienia i żaluzje, aby ograniczyć cofkę powietrza.
• Kanałowy. Elastyczny w rozbudowanych układach. Pozwala połączyć kilka stanowisk w jeden kolektor. Wybieraj wersje przystosowane do pracy z filtracją, jeśli straty ciśnienia są wyższe.

W instalacjach z filtrami i długimi kanałami częściej sprawdzają się wentylatory promieniowe ex. Przy dużych przepływach i niskich oporach korzystne bywają osiowe ex. Istotne są też możliwości regulacji prędkości, o ile producent dopuszcza pracę z falownikiem w wykonaniu ex.

Jakie materiały i powłoki zapewnią odporność na chemikalia?

Stosuj metale i powłoki odporne na rozpuszczalniki oraz elementy przewodzące ładunki elektrostatyczne.
W wentylatorach ex często spotyka się obudowy z siluminu oraz wirniki aluminiowe z łopatkami zakrzywionymi do przodu. To rozwiązanie jest lekkie i odporne na korozję. W bardziej agresywnych środowiskach sprawdza się stal nierdzewna. Malowanie proszkowe żywicą epoksydową lub poliestrową podnosi trwałość.
Uszczelki, elastyczne łączniki i przewody wybieraj w wersji antystatycznej i przewodzącej. Zwracaj uwagę na kompatybilność materiałową z konkretnymi rozpuszczalnikami. Niektóre tworzywa mogą puchnąć lub kruszeć pod wpływem ketonów i aromatów. Pomocne są tabele odporności chemicznej producentów. Kluczowe jest pewne uziemienie wszystkich przewodzących elementów.

Jak montaż i puszki łączeniowe wpływają na bezpieczeństwo instalacji?

Montaż zgodny z ATEX oraz użycie certyfikowanego osprzętu Ex ogranicza ryzyko zapłonu i awarii.
Sprawdź, czy wentylator ex można montować w dowolnej pozycji. W wielu modelach fabryczne uchwyty ułatwiają bezpieczne posadowienie i tłumienie drgań. Zwróć uwagę na:

• Puszki i dławnice. Stosuj puszki łączeniowe Ex o stopniu ochrony dobranym do warunków, często IP55 lub IP66. Wybieraj dławnice kablowe z certyfikatem Ex, właściwym gwintem i uszczelnieniem.
• Uziemienie i połączenia wyrównawcze. Wykonaj mostkowanie przez elastyczne wstawki i obejmy na odcinkach antywibracyjnych. Zapewnij ciągłość elektryczną kanałów.
• Zabezpieczenie silnika. Czujniki PTC w uzwojeniach podłącz do certyfikowanego przekaźnika. Jeśli przewidziano regulację prędkości, używaj rozwiązań dopuszczonych przez producenta do pracy w wykonaniu ex.
• Detale mechaniczne. Zachowaj wymagane odległości od podłoża i elementów konstrukcji, aby nie zaburzać chłodzenia i nie gromadzić mgły lakierniczej wokół obudowy.

Jakie normy i dokumenty (ATEX, PN‑EN) sprawdzić przed zakupem?

Weryfikuj zgodność z ATEX 2014/34/UE oraz stosownymi normami PN‑EN i wymagaj pełnego zestawu dokumentów.
Podstawowy pakiet to:

• Certyfikat badania typu UE dla danego modelu i wykonania Ex.
• Deklaracja zgodności UE.
• Tabliczka i pełne znakowanie Ex z kategorią, grupą i klasą T.
• Instrukcja DTR w języku polskim z warunkami montażu w strefach Ex.
• Karty katalogowe z krzywymi Q‑p i danymi akustycznymi.

W zakresie norm zwróć uwagę na:

• PN‑EN 14986 dotycząca projektowania wentylatorów dla atmosfer wybuchowych.
• PN‑EN ISO 80079‑36 i PN‑EN ISO 80079‑37 dla urządzeń nieelektrycznych w atmosferach wybuchowych.
• PN‑EN 60079‑0 oraz właściwe części szczegółowe, na przykład 60079‑1, 60079‑7 i 60079‑31.

Po stronie zakładu potrzebne są dokumenty klasyfikujące strefy oraz procedury wynikające z dyrektywy 1999/92/WE. W praktyce jest to ocena ryzyka i dokument zabezpieczenia przed wybuchem.

Na co zwrócić uwagę przy serwisie i zdalnym monitorowaniu urządzenia?

Kluczowe są regularne przeglądy mechaniczne, kontrola parametrów pracy i alarmy wczesnego ostrzegania.
Lakier zmienia opory przepływu, a pył i mgła osadzają się na łopatkach. To podnosi pobór mocy i wibracje. Dlatego potrzebny jest plan utrzymania:

• Czyszczenie i przegląd. Okresowo czyść wirnik i obudowę, sprawdzaj stan łożysk, luzów i uszczelnień. Kontroluj stan połączeń uziemiających.
• Pomiary. Monitoruj różnicę ciśnień na filtrach, strumień powietrza, prąd silnika i temperaturę uzwojeń przez PTC. Rozważ czujniki wibracji.
• Zdalny nadzór. Integruj sygnały z centralką lub BMS. Ustaw progi alarmowe dla kluczowych parametrów. Elementy pomiarowe w strefach Ex dobieraj w wykonaniu Ex i z właściwymi barierami.
• Części i naprawy. Używaj tylko oryginalnych części Ex przeznaczonych do danego modelu. Po naprawie zachowuj dokumentację i sprawdź parametry przepływu pod obciążeniem.

Bezpieczna lakiernia nie opiera się na jednym wyborze, lecz na całym łańcuchu decyzji. Dobry projekt, poprawny dobór wentylatora ex, właściwy montaż i uważny serwis składają się na spójny system ochrony. Wdrożony świadomie pozwala pracować pewniej, ciszej i stabilniej, a jednocześnie wspiera zgodność z przepisami.

Poproś o profesjonalny dobór wentylatora ex i otrzymaj kompletną listę dokumentów ATEX do swojej lakierni.

Poproś o profesjonalny dobór wentylatora ex i otrzymaj kompletną listę dokumentów ATEX do swojej lakierni.